Τα «ευλογημένα» στυλό και η ευθύνη
Το θέαμα μαθητών να προσκυνούν γονατιστοί μέσα σε μια εκκλησία, σε κάποιους από μας, φαίνεται ενοχλητικό έως βάρβαρο. Σε άλλους όμως όχι. Ελεύθερη κοινωνία είμαστε και ο καθένας έχει το δικαίωμα να διαχειρίζεται τον εαυτό του και την αισθητική του.
Υπολογίζεται πως από κάθε σχολείο η συμμετοχή των μαθητών στο κάλεσμα των εκκλησιών για αυτή την «ιδιαίτερη» προετοιμασία, ήταν περίπου 20-30%. Και ασφαλώς δεν πρόκειται για κάτι καινούριο. Εδώ και πολλά χρόνια συνηθίζουν οι Μητροπόλεις να κάνουν λειτουργίες και να μοιράζουν «ιερά» στυλό για «θαυματουργή» επιτυχία στις εξετάσεις!
Μολονότι σε ζητήματα πίστης και ιδεολογίας ο σεβασμός είναι δεδομένος, η κριτική δεν πρέπει να θεωρηθεί γκρίνια αλλά έντονος προβληματισμός. Αν λάβει μάλιστα κανείς υπόψη του ότι από την εκπαιδευτική κοινότητα υπάρχουν ελάχιστες αντιδράσεις.
Για να βάλουμε, όμως, σε μια αντικειμενική διάταξη τα δεδομένα. Η Εκκλησία, ως θρησκευτικός θεσμός που υπηρετεί το μεταφυσικό, επιθυμεί να συμμετέχει με τον δικό της τρόπο στις ζωές των πιστών της. Θέλει, δηλαδή, να παρέχει στο «ποίμνιό» της (κοπάδι στα νεοελληνικά…) τις υπηρεσίες της. Γι' αυτό και κρίνει πως η επιτυχία στις εξετάσεις έχει να κάνει με την εσωτερική δύναμη που η πίστη αναπτύσσει στον ψυχισμό του μαθητή. Εκτός από αυτό, έχει τους δικούς της κανόνες, την κουλτούρα, την αντιμετώπιση του ατόμου και όλα τα συναφή που αποδεικνύουν τι ακριβώς είναι για τον ορθόδοξο κώδικα ο άνθρωπος και η αξιοπρέπειά του. Είναι, λοιπόν, καθαρά θέμα των γονέων να συναινούν ή να αρνούνται την επαφή των ανήλικων παιδιών τους μαζί της.
Από την άλλη, υπάρχει ένας άλλος θεσμός κοσμικός και εκπαιδευτικός, το σχολείο. Αυτό είναι που διενεργεί τις πανελλήνιες και που προετοιμάζει τους μαθητές του. Αλλά πέρα από τις εισαγωγικές εξετάσεις, στα 12 χρόνια σπουδών, υποτίθεται, πως έλαβε τα μέτρα του ώστε ο νέος άνθρωπος να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και το πολύτιμο αίσθημα της ευθύνης. Να μπορεί δηλαδή να χρησιμοποιεί τη λογική του, τουλάχιστον για δοκιμασίες που έχουν ως αντικείμενο τη γνώση και την πληροφορία.
Σε έρευνες, όμως, που γίνονται, ένα τεράστιο ποσοστό των μαθητών που αποφοιτά από το σχολείο, δηλώνει πως ποτέ του δεν εμπιστεύτηκε ούτε τους δασκάλους ούτε τα γνωστικά τους αντικείμενα.
Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με ένα κοσμικό θεσμικό σύστημα που αδυνατεί να υπηρετήσει τον στόχο του: Να οδηγήσει τους μαθητές μέσα από τον ορθολογισμό και την εμπιστοσύνη στις γνώσεις, στην ευθύνη απέναντι στην πραγματική τους ζωή. Και το αποτέλεσμα είναι να εθίζονται πολύ γρήγορα στον μεσσιανισμό και στην επίκληση του μοιραίου ή της τυχαιότητας των πραγμάτων. Γιατί βιώνουν ένα περιβάλλον στο οποίο αδυνατούν να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τις πραγματικές τους ικανότητες σε σχέση με το αντικείμενο δράσης.
Άρα, δεν φταίει η Εκκλησία που απλά κάνει τη «δουλειά» της. Αυτό έχει, αυτό προτείνει. Ως φορέας πνευματικός και πολιτιστικός που είναι, διδάσκει κουλτούρες. Δεν θα ψάξουμε τώρα αν δεν είναι αυτές που θα θέλαμε. Πρώτα, κρίνουμε τον αναχρονιστικό θεσμό του Σχολείου και μετά της Εκκλησίας. Γιατί αν οι μαθητές αποκτούσαν ευθύνη μέσα σε μία πραγματικά ανθρωπιστική παιδεία, ίσως να μην είχαν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για τις «ευχές».
‘Όπως και να ΄χει, οι εκκλησίες παντού υπάρχουν και στις δημοκρατίες κανείς δεν τις απαγορεύει. Το ζήτημα είναι αν τα δεινά μας δεν τα οφείλουμε σ’ αυτό το κυνήγι της επέμβασης των δαιμόνων. Αν, δηλαδή, το εμπόριο της ελπίδας δεν γίνεται βαριά συνήθεια που ξεκινάει από τις εκκλησίες και καταλήγει στην ανεύθυνη πολιτική και καθημερινή ζωή μας.
Κι όμως, όλοι αυτοί οι «μεσσίες» θα είχαν χαθεί από μπροστά μας, αν είχαμε ένα καλύτερο σχολείο. Ένα σχολείο που θα μας μάθαινε να στεκόμαστε όρθιοι αναλαμβάνοντας τις δικές μας ευθύνες και να μην προσκυνάμε κανέναν και τίποτα.
Μόνο τότε θα εξασφαλίζαμε αυτογνωσία, δύναμη και ελευθερία στην κοινωνία και στον πολιτισμό μας. Γιατί θα γράφαμε με τα δικά μας «στυλό» και όχι με τα «ευλογημένα» από τη μαγεία των άλλων.
Είναι πράγματι θλιβερό το θέαμα να βλέπεις νέα παιδιά να βρίσκονται σκυφτά στο πάτωμα μιας Εκκλησίας. Σε μια ελεύθερη Ελλάδα, αυτό θα ήταν η μεγαλύτερη ντροπή…